Người bệnh bị Đái tháo đường nên được đánh giá bệnh thần kinh ngoại biên ở thời điểm mới chẩn đoán Đái tháo đường type 2 và 5 năm sau chẩn đoán Đái tháo đường type 1 bằng hỏi bệnh sử, khám lâm sàng và cận lâm sàng: khám phản xạ gân xương, trương lực cơ, khám Monofilament, rung âm thoa, Bảng điểm sàng lọc và phân độ Michigan, đo điện sinh lý. Việc tầm soát này phải được thực hiện ít nhất mỗi năm 1 lần sau đó.

      Dấu hiệu lâm sàng của biến chứng thần kinh ngoại vi do Đái tháo đường: Tê bì, mất cảm giác ở bàn chân, mất thăng bằng khi nhắm mắt, giảm cảm giác đau, rối loạn cảm giác nóng lạnh, rát bỏng, đau như kim châm, kiến bò, biến dạng ngón chân, chai chân ở vùng tăng áp lực tỳ đè, khô da, dày sừng, nứt kẽ tại gan bàn chân, giảm hoặc mất phản xạ gân xương....

      Điều trị biến chứng thần kinh ngoại vi do Đái tháo đường bằng y học hiện đại: liệu pháp miễn dịch, yếu tố tăng trưởng thần kinh, ức chế men khử aldose, ức chế Protein - kinase C beta….

Điều trị giảm đau:

- Thuốc chống trầm cảm: gồm thuốc chống trầm cảm ba vòng như Amitriptylin và thuốc chống trầm cảm như Duloxetine và venlafaxine

- Các thuốc kháng động kinh: Pregabalin, Gabapentin, Carbamazepin…

- Giảm đau cục bộ: Lidocain, kem Capsaicin…

- Vật lý trị liệu, tập luyện, kiểm soát cân nặng.

        Bài thuốc Y học cổ truyền kết hợp Châm cứu, xoa bóp bấm huyệt là một trong các phương pháp điều trị có tác dụng giảm đau có hiệu quả đã được nhắc đến trong nhiều tài liệu về Biến chứng thần kinh ngoại vi do Đái tháo đường.

Đái tháo đường theo Y học cổ truyền

        Trong Y học cổ truyền, Đái tháo đường thuộc chứng “Tiêu khát”. Tiêu khát là một chứng bệnh tạng hư suy mà nguyên nhân từ tình chí thất điều, ẩm thực bất tiết…dẫn đến tạng phủ bị âm hư táo nhiệt, khí âm lưỡng hư, tân dịch bị phân bố bất thường. Trên lâm sàng sẽ dẫn đến phiền khát, đa ẩm, đa thực, đa niệu và dần hình thể sẽ gầy mòn. Bệnh thường gặp ở người trung và cao tuổi, thường diễn biến nặng mà phát sinh ra các biến chứng: tâm thống, huyễn vựng, trúng phong, ma mộc, ung nhọt…

Biến chứng thần kinh ngoại vi trong Y học cổ truyền.

         Dựa vào những biểu hiện lâm sàng của bệnh như tê bì tay chân, cảm giác kim châm, kiến bò, đau rát như bỏng…Biến chứng thần kinh ngoại vi do Đái tháo đườngthuộc chứng Ma mộc. Bệnh chia làm 2 mức tê (ma) là mức độ nhẹ là cơ phu bất nhân (chân tay không nhận biết được cảm giác), bì (mộc) mức độ nặng không biết đau ngứa, do chân khí không đến nơi đó được. Chân tay “Ma” thuộc khí hư, chân tay “Mộc” là có thấp đàm, huyết ứ. Mười ngón tay tê là trong vị có thấp đàm và huyết ứ.

       Về nguyên nhân bệnh do vệ khí thương phong, dinh huyết bị thương hàn, cơ nhục bị thương thấp rồi đến khí hư không vận hành tốt hoặc khí trệ gây bế tắc, hoặc khí huyết hư da cơ không được nuôi dưỡng tốt, hoặc có huyết chết ở trong mạch, hoặc đàm thấp. Trên lâm sàng chứng Ma mộc chia thành 06 thể bệnh :

 *)Tê bì do khí hư không vận hành

- Triệu chứng: chân tay tê bì, mệt mỏi, kém ăn, phân nhão lỏng, mạch phù.

- Phương: “Tứ quân tử thang” hoặc “Bổ trung ích khí thang”

 *) Tê bì do vệ khí hành ở trong âm không thể vận hành ở ngoài dương

- Triệu chứng: toàn thân tê bì, nhắm mắt thì nặng lên, mở mắt thì tê bì giảm, ngày nhẹ đêm nặng, mạch huyền sác.

- Phương: “Bổ khí hòa trung thăng dương thang”

 *) Tê bì do huyết hư dịch táo, vệ khí không thể vận hành

- Triệu chứng: chân tay tê bì co quắp, duỗi khó, mạch sáp và hoãn

- Phương : “Tứ vật thang” gia Hà thủ ô, Mộc qua, Kỷ tử, Tần giao.

 *) Tê bì khí trệ làm tắc lạc mạch ở da cơ

- Triệu chứng: chân tay tê nặng nề, ê ẩm, xoa bóp thì dễ chịu, mạch phù sáp

- Phương: “Khương phòng hành tý thang”

  *) Tê bì do huyết ứ hoặc thấp đàm

- Triệu chứng: tê bì không có cảm giác, hoặc ấn chỗ bệnh mà không đau

- Phương: + do huyết ứ: dùng bài “Thân thống trục ứ thang”

               + do thấp đàm: dùng bài “Nhị trần thang” gia vị

 *) Tê bì do dinh vệ bất hòa do thương phong.

-Triệu chứng: tê bì, có thể tê tê hoặc chi nền, mạch phù.

- Phương: “Quế chi thang” gia vị

Điều trị Ma mộc bằng điện châm, xoa bóp bấm huyệt, thủy châm vitamin B1- B6- B12

   *) Điện châm

         Điện châm là phương pháp chữa bệnh phối hợp tác dụng chữa bệnh của châm cứu với kích thích bằng dòng điện. Điện châm có tác dụng giảm  đau, ức chế cơn đau điển hình, kích thích hoạt động của cơ, các tổ chức và tăng cường dinh dưỡng các tổ chức, làm giảm viêm, giảm sung huyết, giảm phù nề tại chỗ, giảm đau…

        Trong các tài liệu Y học cổ truyền về châm cứu điều trị Ma mộc có đưa ra công thức huyệt chung để điều trị bao gồm cả chi trên và chi dưới: Bát tà (kỳ huyệt), khúc trì, ngoại quan, bát phong, túc tam lý, tam âm giao, hợp cốc…

*) Xoa bóp bấm huyệt 

       Xoa bóp y học cổ truyền dân tộc là một phương pháp phòng bệnh và chữa bệnh của y học cổ truyền. Xoa bóp thông qua tác động vào huyệt và kinh lạc, có thể đuổi ngoại tà, điều hòa dinh vệ, thông kinh lạc, điều hòa chức năng tạng phủ và lập lại cân bằng âm dương.

Các động tác thường được áp dụng trong điều trị Ma mộc ở chi dưới: Xát, xoa day, lăn, bóp, bấm, vê...

*) Thủy châm Vitamin B1, B6, B12

        Thủy châm là phương pháp chữa bệnh kết hợp Đông- Tây y, phối hợp tác dụng chữa bệnh của châm kim theo học thuyết kinh lạc của Y học cổ truyền với tác dụng chữa bệnh của thuốc tiêm

        game bài đổi thưởng uy tín ftkh có chức năng khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền kết hợp với y học hiện đại. Người bệnh bị biến chứng thần kinh ngoại biên do Đái tháo đường khi điều trị tại bệnh viện sẽ được điều trị kết hợp đông tây y đem lại hiệu quả điều trị cao được người bệnh tin tưởng: Kiểm soát đường huyết bằng insulin, thuốc uống hạ đường huyết, bài thuốc Y học cổ truyền kết hợp với thủ thuật điện châm, thủy châm, xoa bóp bấm huyệt...

Tài liệu tham khảo:

1. QĐ số 5481/QĐ-BYT ngày 31/12/2020
2. Khuyến cáo về chẩn đoán và điều trị bệnh Đái Tháo Đường( Nhà xuất bản Y học năm 2018)
3. Lão khoa Y học cổ truyền( Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam năm 2009)